Duizenden (jonge) Nederlanders reizen jaarlijks af naar weeshuizen in ontwikkelingslanden om daar vrijwilligerswerk te gaan doen voor de kinderen die in de tehuizen zijn ondergebracht. ’Ik schrok ervan hoe groot het is, toen ik me erin ging verdiepen’, zegt het Haarlemse VVD-Kamerlid Wybren van Haga. ’Hoe goed bedoeld ook, weeshuistoerisme houdt een perverse en verwerpelijke industrie in stand. Dit is een vorm van mensenhandel.’
Hij schreef de initiatiefnota ’Een goede bedoeling is niet altijd een goed idee: een voorstel tot bestrijding van weeshuistoerisme’. ’Ik ben sinds een half jaar woordvoerder buitenlandse handel voor mijn partij. Die portefeuille gaat niet alleen over geld verdienen en handel drijven’, legt hij uit. De Tweede Kamer gaat maandag in overleg met minister Kaag van ontwikkelingssamenwerking over de maatregelen die Van Haga voorstelt. Een week geleden informeerden wetenschappers en medewerkers van hulporganisaties de Kamer tijdens een rondtafelgesprek over hoe schadelijk het verschijnsel is voor de kinderen. De VVD’er wil onder andere dat er strenge regels komen voor bemiddelingsbureaus die vrijwilligersplekken aanbieden en dat er geen Nederlands belastinggeld terechtkomt bij organisaties die zich bezighouden met weeshuistoerisme. Hij vindt dat er ook bewustwordingscampagnes nodig zijn.
Acht miljoen
’Wereldwijd wonen er ongeveer acht miljoen kinderen in weeshuizen’, zegt Van Haga. ’Zes miljoen daarvan zijn geen wees maar hebben in elk geval één ouder. Opgroeien in een weeshuis is heel slecht voor kinderen, ze krijgen allerlei problemen: groeiachterstanden, hechtingsproblemen, ga zo maar door. Uit onderzoek komt naar voren dat er met weeshuistoerisme 150 miljard euro per jaar wordt verdiend over de ruggen van deze kwetsbare kinderen. Het is een grote industrie die in stand wordt gehouden door goedbedoelende vrijwilligers, bijvoorbeeld uit Nederland. Prima om vrijwilligerswerk te doen - tijdens een tussenjaar of na je studie - maar doe het alsjeblieft niet in een weeshuis.’
Overlijdenscertificaten
Hij omschrijft in zijn nota hoe in bijvoorbeeld Cambodja recruiters arme plattelandsgebieden intrekken en daar ouders overhalen om hun kinderen mee te geven. Ze beloven de ouders dat hun kinderen beter onderwijs krijgen, een mooie plek in een kostschool en een goede toekomst. In de stad worden de kinderen verkocht aan een weeshuis, waar ze ’papieren’ wezen worden. Ze krijgen een andere naam, er worden overlijdenscertificaten vervalst en het contact met de ouders wordt compleet verbroken. Het aantal weeshuizen en kindertehuizen is in Cambodja explosief gegroeid, met 75 procent. Opvallend is - zegt Van Haga - dat de meeste weeshuizen juist te vinden zijn in toeristische gebieden. In Nepal bijvoorbeeld is negentig procent van de weeshuizen in de vijf districten gevestigd met de meeste buitenlandse bezoekers, terwijl het land 75 districten telt.
Wetenschappers en hulporganisaties scharen zich massaal achter het voorstel van Van Haga. Hoogleraar Rien van IJzerdoorn van de Erasmus Universiteit wijst op onderzoeken naar de schade die kinderen oplopen doordat ze in een weeshuis opgroeien, telkens weer met andere mensen te maken krijgen en in de regel veel te weinig liefde en aandacht ontvangen. Hij noemt onder andere hersenschade, mentale achterstand, een laag IQ, dwerggroei en ernstige emotionele problemen als gevolg. ’Weeshuistoeristen zijn zonder het te beseffen medeplichtig aan structurele verwaarlozing en dus aan kindermishandeling’, zei hij tijdens het rondtafelgesprek in Den Haag. Zijn collega Kristen Cheney zegt dat wezen doelbewust ’gemaakt’ worden voor westerse massaconsumptie en dat weeshuistoerisme geen antwoord is op een wezencrisis, maar brandstof voor een kinderbeschermingscrisis. Van Haga weet zeker dat zijn initiatiefnota door de Kamer komt. ’Normaal gesproken heeft iedereen een andere mening maar hier ligt het anders. Het is geen politiek onderwerp, geen mens kan het ermee oneens zijn. Een kind dat zijn ouders kwijtraakt kan nog steeds het beste opgroeien in een liefdevolle huiselijke omgeving. Bij familie of - als dat niet mogelijk is - in een pleeggezin.’ Nederland is een van de grootste leveranciers van weeshuistoeristen in Europa, zegt Van Haga. ’Maar we zijn in Europa ook het eerste land dat er iets tegen doet.’
Het artikel is ook online te lezen (tegen betaling).
